Điều quan trọng là lựa chọn trận chiến của bạn một cách khôn ngoan và từ chối để hành vi xấu của người khác chi phối hành vi của chính bạn.
1. Hít thở sâu và dừng lại trước khi phản ứng
Khi ai đó bất ngờ tấn công bạn bằng lời chỉ trích không công bằng, mọi bản năng đều gào thét bảo bạn phải nhảy vào ngay lập tức. Nhưng đây chính là lúc sức mạnh của sự tạm dừng thực sự phát huy tác dụng.
Khi bạn hít 3 hơi thật sâu hoặc đếm đến 5 trước khi trả lời, bạn đã kiểm soát lại cảm xúc và tình huống. Thông thường, người kia rất có thể đang tìm cách khuấy động phản ứng từ bạn.
Sự im lặng điềm tĩnh của bạn hoàn toàn phá vỡ kịch bản của họ và mang lại cho bạn vị thế cao hơn. Nó thể hiện sự tự tin và khả năng tự chủ, đó chính xác là những phẩm chất bạn muốn thể hiện khi ai đó đang cố gắng làm bạn mất bình tĩnh. Hơn nữa, nó cho bạn thời gian và sự tỉnh táo để nhớ sử dụng phần còn lại của các chiến lược này.
2. Đặt câu hỏi làm rõ thay vì phòng thủ
Khi ai đó tấn công bạn bằng câu nói như “Bạn không bao giờ thực hiện theo những gì đã nói”, bộ não bạn ngay lập tức bắt đầu tập hợp bằng chứng ngược lại. Hãy dừng lại ở đó. Thay vì bắt đầu cuộc bào chữa của mình, hãy thử điều này: “Bạn có thể cho tôi một ví dụ cụ thể về việc điều đó đã gây ra vấn đề khi nào không?”
Câu hỏi đơn giản này buộc họ phải hoặc cung cấp bằng chứng cụ thể hoặc thừa nhận rằng lời chỉ trích của họ dựa trên cảm xúc hơn là sự thật. Giả sử lời chỉ trích thực sự không công bằng, rất có thể nó sẽ sụp đổ dưới sức nặng của tính cụ thể.
Các câu hỏi như “Bạn muốn thấy điều gì được thực hiện khác đi?” hoặc “Hãy giúp tôi hiểu ý bạn là gì” cũng có thể hữu ích. Những phản ứng như thế này định vị bạn là người thực sự quan tâm đến việc thấu hiểu thay vì đơn thuần là bảo vệ bản thân. Và ngay cả khi lời chỉ trích hoàn toàn không công bằng, sự sẵn lòng tham gia một cách chín chắn của bạn khiến bạn trông giống như người lý trí trong phòng.
3. Thừa nhận bất kỳ điểm đúng nào mà không chấp nhận toàn bộ
Điều này đòi hỏi một chút tinh tế, nhưng nó có thể vô cùng mạnh mẽ. Ví dụ, nếu ai đó nói: “Các bài thuyết trình của bạn luôn rất lộn xộn và thiếu chuyên nghiệp”, bạn có thể trả lời: “Bạn nói đúng rằng tôi lẽ ra nên phát hiện ra lỗi đánh máy ở slide 3. Tôi không nghĩ điều đó phản ánh kỹ năng thuyết trình tổng thể của tôi, nhưng tôi đánh giá cao việc bạn chỉ ra vấn đề cụ thể đó”.
Với cách tiếp cận này, bạn thừa nhận mối quan tâm hợp lý mà không chấp nhận một sự tấn công tính cách mang tính tổng quát. Bạn đã cho thấy rằng bạn có thể xử lý phản hồi mà không để họ đè bẹp bạn.
4. Phản ứng với hành vi, không phải sự tấn công tính cách
Khi ai đó chỉ trích bạn, đặc biệt nếu nó có vẻ như một cuộc tấn công vào tính cách hoặc nhân cách của bạn, bạn có thể rất muốn chỉ ra tất cả các khuyết điểm về tính cách của họ để đáp trả. Điều này đặc biệt phổ biến trong các mối quan hệ thân thiết.
Ví dụ, nếu nửa kia bực tức nói “Anh/em thật ích kỷ” vì bạn làm việc muộn và lỡ kế hoạch ăn tối, thay vì chỉ ra họ ích kỷ như thế nào vì không bao giờ nhặt quần áo bẩn, bạn có thể thử một cái gì đó như: “Anh/em nói đúng rằng em/anh nên gọi điện khi nhận ra mình sẽ đến muộn. Thật sự đã không chu đáo với thời gian của anh/em”.
Phản ứng này rất thông minh vì nó giải quyết vấn đề thực tế (hành động của bạn và hậu quả của chúng) mà không đi sâu vào cuộc tranh luận về việc bạn là người như thế nào. Có một sự khác biệt rất lớn giữa “Tôi đã phạm sai lầm” và “Tôi là một sai lầm”. Việc duy trì sự khác biệt đó giữ cho các cuộc tranh cãi không leo thang thành các cuộc thi tấn công tính cách.
5. Sử dụng kỹ thuật phát biểu kiểu “Tôi”
Thay vì nói “Điều đó hoàn toàn sai” hoặc “Bạn không biết bạn đang nói về cái gì”, hãy thử “Tôi thấy tình huống khác đi” hoặc “Điều đó không phù hợp với kinh nghiệm của tôi”. Sự khác biệt có vẻ nhỏ, nhưng tác động là rất lớn.
Những phát biểu kiểu “Tôi…” giữ sự tập trung vào suy nghĩ và cảm xúc của chính bạn thay vì đưa ra phán xét về người kia. Sự thay đổi tinh tế này ngăn cuộc trò chuyện trở thành một trận chiến về việc ai đúng ai sai, đó thường là nơi mọi thứ hoàn toàn đi chệch hướng. Nhớ rằng, mục tiêu không phải là chiến thắng (dù bạn rất muốn) mà là duy trì phẩm giá của bạn trong khi giữ vững lập trường của mình.
6. Thiết lập ranh giới mà không hung hăng
Khi ai đó vượt qua ranh giới, bạn cần thiết lập hoặc củng cố ranh giới của mình. Nhưng có những cách để làm điều đó mà không làm leo thang tình huống. Ví dụ, có một sự khác biệt rất lớn giữa “Bạn không thể nói chuyện với tôi như thế!” và “Tôi không thoải mái tiếp tục cuộc trò chuyện này với giọng điệu đó”. Câu đầu tiên nghe có vẻ phản ứng và cung cấp cho người kia “đạn dược” để gọi bạn là quá nhạy cảm. Câu thứ hai nghe có vẻ có chừng mực và hợp lý.
Điều quan trọng ở đây là bạn không nói với họ rằng họ có thể hoặc không thể nói gì. Xét cho cùng, về mặt kỹ thuật, họ có thể nói những gì họ thích. Bạn chỉ đơn giản là tuyên bố những gì bạn sẽ và sẽ không tham gia. Sự phân biệt này quan trọng vì nó giữ sự tập trung vào các lựa chọn của bạn thay vì cố gắng kiểm soát lựa chọn của họ.
Khi bạn thiết lập ranh giới theo cách này, bạn thể hiện sự tự trọng mà không thiếu tôn trọng người khác. Điều này thường trưởng thành và hợp lý hơn là tham gia vào một cuộc cãi vã.
7. Chuyển hướng cuộc trò chuyện trở lại các giải pháp
Khi ai đó chỉ trích cách bạn xử lý một tình huống, một trong những phản ứng tốt nhất là: “Điều gì hữu ích nhất để tiến về phía trước?” Điều này ngay lập tức chuyển toàn bộ động lực từ việc đổ lỗi nhìn về quá khứ sang giải quyết vấn đề nhìn về phía trước.
Cách tiếp cận này sẽ phơi bày động cơ thực sự của mọi người. Ai đó thực sự muốn giúp đỡ sẽ tham gia vào câu hỏi tập trung vào giải pháp của bạn. Ai đó chỉ muốn trút giận, tấn công hoặc cảm thấy vượt trội sẽ thường gặp khó khăn trong việc phản ứng mang tính xây dựng.
8. Cảm ơn họ vì quan điểm của họ
“Cảm ơn bạn đã chia sẻ quan điểm của bạn với tôi” có thể là phản ứng tốt nhất. Bạn đang thừa nhận quyền có ý kiến của họ mà không thực sự đồng ý với ý kiến đó.
Khi một người bạn chỉ trích các lựa chọn mối quan hệ hoặc quyết định nghề nghiệp của bạn, phản ứng này hoàn toàn ngăn cuộc trò chuyện trở thành một cuộc tranh cãi vì theo nghĩa đen, họ không có gì để phản bác. Bạn chưa đồng ý với họ, nhưng bạn cũng chưa bác bỏ họ.
9. Biết khi nào nên rút lui một cách duyên dáng
Một số người đơn giản là không quan tâm đến cuộc đối thoại mang tính xây dựng. Họ chỉ muốn tấn công, trút giận, hoặc làm cho bản thân cảm thấy tốt hơn bằng cách làm cho bạn cảm thấy tồi tệ hơn. Học cách nhận ra điều này sớm có thể giúp bạn tiết kiệm năng lượng cảm xúc đáng kể.
Rút lui không phải là thừa nhận thất bại. Đó là từ chối tham gia vào sự độc hại. Chìa khóa là làm điều này mà không bỏ đi một cách kịch tính hoặc gây ra cảnh tượng, điều này chỉ cung cấp cho họ thêm tài liệu để khai thác sau này.
