Loại rau dại này giờ đã trở thành đặc sản trong nhiều hàng quán, không dễ mà mua được.
Rau cải trời trong dân gian còn quen gọi là cải ma, cỏ coi hay kinh đầu tuyến là loại rau dại thường gặp ở những bãi đất trống, mép ruộng, ven hàng rào hoặc các khu đất bỏ hoang. Ở miền Tây Nam Bộ, đặc biệt vùng đồng bằng sông Cửu Long, và nhiều tỉnh miền Trung như Thừa Thiên Huế, loại rau này gần như gắn bó với đời sống người dân từ nhiều thế hệ.
Loại cây này có lá dạng bầu dục, viền lá lấm tấm những răng cưa nhỏ nên đôi khi bị nhầm với rau tàu bay hoặc một số loài cỏ dại khác. Hoa cải trời màu vàng nhạt, mọc thành chùm nhỏ; quả thuôn dài hình thoi. Đến mùa, hạt theo gió bay đi và gieo mầm khắp nơi. Chỉ cần đất ẩm và chút nắng, cây tự vươn lên xanh mướt mà chẳng cần chăm sóc hay phân bón.
Trong Đông y, cải trời được mô tả có vị hơi đắng, mùi thơm dịu, tính bình và mang nhiều công dụng tốt. Dân gian dùng loại rau này để hỗ trợ giải độc, giảm viêm, cầm máu, thanh nhiệt, an thần và làm dịu các triệu chứng do nhiệt độc gây ra. Rau cũng có tác dụng giảm đau nhất định, phù hợp dùng trong nhiều bài thuốc truyền thống.
Nghiên cứu hiện đại cho thấy cải trời chứa các thành phần sinh học như cineol, citral, fenchone, flavonoid, glycosid… Đây đều là những hợp chất tự nhiên có khả năng chống oxy hóa, ức chế vi khuẩn, giảm viêm và hỗ trợ tăng cường sức đề kháng.
Rau cải trời dễ chế biến và hợp với nhiều món dân dã. Người ta thường hái phần ngọn non, mềm và ít xơ để làm rau ăn. Sau khi rửa sạch, có thể xào với tỏi, nấu canh tôm, canh cá lóc hoặc luộc chín rồi chấm cùng mắm cá kho, mắm nêm đơn giản mà đậm vị quê.
Hương vị của cải trời hơi đắng nhẹ, tương tự rau tầm bóp, nhưng nhai kỹ lại cảm nhận được vị ngọt đặc trưng khiến nhiều người thích mê. Ở vài vùng quê, cải trời còn được dùng như rau sống, ăn kèm cá kho, tạo nên sự hài hòa rất riêng.
Ngày trước, rau cải trời mọc đầy bờ bãi nhưng ít ai chú ý. Giờ đây, khi xu hướng dùng rau tự nhiên và thực phẩm sạch lên ngôi, loại rau dại này trở thành “đặc sản nhà quê” được tìm mua nhiều. Giá bán hiện khoảng trên dưới 100.000 đồng/kg và vẫn khá hút khách, nhất là người thành thị hoặc những ai muốn tìm lại hương vị tuổi thơ.
Từ một loài cây mọc hoang bên đường, rau cải trời đã trở thành biểu tượng của sự mộc mạc và trong lành. Một đĩa rau cải trời không chỉ là món ăn bổ dưỡng mà còn gợi nhắc đến ký ức thanh bình, gắn liền với những bữa cơm quê giản dị mà ấm áp.
Cải trời có thể đem luộc, xào tỏi, nấu canh cá, xào thịt bò hay nấu canh tôm khô... đều rất ngon. Dưới đây là 2 món ngon từ cải trời, các bạn hãy tham khảo nhé.
1. CANH CẢI TRỜI TÔM KHÔ
Nguyên liệu
- Rau cải trời: 1 bó (chọn ngọn non, lá nhỏ, ít xơ).
- Tôm khô: 10-15 con tôm khô cỡ vừa
- Hành tím: 1-2 củ
- Muối.
- Dầu ăn (Có thể thêm ít tiêu xay nếu thích).
Cách làm
Bước 1. Sơ chế
- Tôm khô rửa nhanh rồi ngâm nước ấm 10-15 phút cho mềm. Giữ lại phần nước ngâm để nấu cho ngọt nước hơn.
- Cải trời nhặt phần ngọn và lá non, rửa sạch, để ráo.
Bước 2. Phi thơm tôm
- Bắc nồi lên bếp, cho chút dầu ăn. Cho hành tím băm vào phi thơm.
- Cho tôm khô vào xào vài phút cho dậy mùi, nêm chút nước mắm cho thơm.
Bước 3. Nấu canh
- Đổ nước và phần nước ngâm tôm vào nồi (khoảng 800ml - 1 lít tùy lượng rau).
- Đun sôi, hớt bọt cho nước trong.
- Nêm muối cho vừa miệng.
- Khi nước sôi mạnh, cho cải trời vào.
- Đảo nhẹ và đun sôi thêm 2-3 phút là rau vừa chín tới. Nêm nếm lại lần cuối.
Thành phẩm: Canh có vị ngọt thanh tự nhiên từ tôm, rau giòn mềm, hơi đắng nhẹ nhưng hậu ngọt rất đặc trưng.
CANH CẢI TRỜI NẤU HẾN
Nguyên liệu (2-3 người ăn)
- Rau cải trời: 1 bó (chọn lá non và ngọn mềm)
- Hến tươi đã đãi sạch: 300-400g.
- Hành tím: 1-2 củ
- Gừng: 1 lát mỏng (khử mùi tanh nhẹ)
- Dầu ăn
- Gia vị: muối, nước mắm, tiêu.
Cách làm
Bước 1. Sơ chế
Hến ngâm với nước muối loãng 20-30 phút cho nhả bùn. Rửa lại nhiều lần cho sạch. Luộc hến đến khi mở miệng, lọc lấy nước luộc hến (để lắng cho cát rơi xuống). Nhặt phần thịt hến riêng.
Rau cải trời nhặt phần ngọn và lá non, rửa sạch, để ráo.
Hành tím băm nhỏ.
Bước 2. Xào hến cho thơm
Làm nóng nồi với chút dầu. Phi hành tím đến thơm. Cho thịt hến vào xào cùng chút muối, tiêu và vài giọt nước mắm. Xào 1-2 phút cho săn lại và dậy mùi.
Bước 3. Nấu canh
- Đổ nước luộc hến vào nồi (khoảng 1 lít).
- Thả 1 lát gừng cho nước trong và khử mùi.
- Đun sôi và hớt bọt.
- Nêm nếm muối, nước mắm cho vị thanh, vừa miệng. Khi nước sôi trở lại, cho cải trời vào nấu. Đảo nhẹ, đun thêm 1-2 phút là rau vừa chín, giữ được màu xanh và độ giòn. Nêm nếm lần cuối, vớt lát gừng ra.
Thành phẩm
Nước canh ngọt thanh nhờ nước luộc hến. Rau cải trời giòn mềm, hơi đắng nhẹ nhưng hậu ngọt rất cuốn. Hến thơm, không tanh, hòa với vị rau tạo nên món canh mát, dễ ăn.
