Dù vẻ bề ngoài khiến nhiều người e ngại nhưng loài ếch này là món đặc sản độc đáo ở Khánh Hoà, đến mùa được bán với giá khoảng 180.000 đồng/kg.
Từng khiến nhiều người “sợ khiếp vía” chỉ vì cái bụng to khác thường và tiếng kêu lạ tai, ếch òn nay đã trở thành một đặc sản hiếm, được săn tìm mỗi độ mưa về ở Khánh Hoà và một số khu vực lân cận.
Người dân địa phương cho biết, trước đây không ít người nhìn thấy loài vật này là né tránh, không dám nghĩ tới chuyện đưa lên mâm cơm. Thế nhưng theo thời gian, khi hiểu rõ tập tính và giá trị ẩm thực của nó, ếch òn dần được nhìn nhận như một món ngon độc đáo, có giá lên tới 180.000 đồng/kg.
Ếch òn là loài động vật lưỡng cư, cùng họ với ếch, nhái, ễnh ương. Điểm khác biệt dễ nhận thấy nhất của ếch òn chính là phần bụng rất to, thân hình tròn trịa, trông vừa ngộ nghĩnh vừa đáng sợ với những ai lần đầu bắt gặp. Ở Thái Lan, loài này được gọi là con “ưng” theo cách phát âm địa phương.
Tên gọi ếch òn bắt nguồn từ chính tiếng kêu của loài vật này. Không “ộp ộp” như ếch đồng quen thuộc, ếch òn phát ra âm thanh “òn… ếch”, vang rền trong đêm mưa để gọi bạn tình. Chính tiếng kêu này vừa là dấu hiệu sinh sản tự nhiên, vừa trở thành thứ giúp người dân định hướng khi đi săn ếch.
Ếch òn chỉ xuất hiện nhiều vào một thời điểm duy nhất trong năm. Khi những cơn mưa đầu mùa ào ạt trút xuống, thường rơi vào tháng 5, tháng 6 hàng trăm, thậm chí hàng ngàn con ếch òn sẽ chui ra khỏi hang ẩm dưới đất cát để tìm thức ăn, giao phối và đẻ trứng trong các vũng nước đọng. Chúng sinh sống chủ yếu ở đồi cát hoặc dưới chân núi, nơi đất tơi xốp, dễ đào hang. Mưa càng to, mưa càng lâu thì số lượng ếch òn xuất hiện càng nhiều. Thức ăn ưa thích của chúng là mối cánh và các loài côn trùng bay thấp.
Mùa săn ếch òn khá ngắn, thường chỉ kéo dài khoảng nửa tháng, nên người dân địa phương tranh thủ từng đêm mưa để kiếm thêm thu nhập và cải thiện bữa ăn gia đình. Ban đêm là thời điểm săn bắt thuận lợi nhất bởi ếch òn dạn dĩ hơn, lại liên tục kêu gọi bạn tình. Với du khách, theo chân người dân đi bắt ếch òn trong mưa cũng là một trải nghiệm thú vị, khó quên.
Không chỉ hiếm, ếch òn còn được ưa chuộng bởi giá trị dinh dưỡng và hương vị đặc trưng. Thịt ếch òn ngọt, thơm, xương mềm, giàu chất đạm. Đầu mùa, ếch thường được chế biến nguyên con: bóp qua nước muối, trụng nước sôi cho sạch nhớt rồi đem nướng hoặc nấu canh lá me non. Ếch òn đầu mùa ăn được cả con, không cần bỏ lòng. Chính cái bụng to đầy trứng khiến nhiều người mới nhìn thì e dè, nhưng khi đã nếm thử lại “ghiền”, bởi vị béo bùi, ngậy mà không ngấy, thậm chí còn được đánh giá là ngon hơn ếch đồng.
Cách chế biến ếch òn rất đa dạng. Từ luộc chấm mắm, nướng muối ớt, chiên giòn, trộn gỏi cho đến canh chua ếch òn nấu lá me non. Có nơi còn làm sạch ếch bằng nước ấm, phơi qua một nắng để thịt săn lại rồi mới nướng trên than hồng, ăn kèm mắm me, lá cà ri rừng và ớt. Trong tiết trời se lạnh sau mưa, mùi thơm của ếch nướng quyện với vị cay nồng của gia vị khiến ai thưởng thức cũng khó lòng quên được.
Tại Khánh Hoà, ếch òn đầu mùa chỉ khoảng 60.000–75.000 đồng/kg, nhưng khi đưa về các tỉnh thành, giá có thể tăng lên 150.000–180.000 đồng/kg mà vẫn được săn lùng.
