Nhờ hương thơm đặc trưng, sâu và bền cùng giá trị kinh tế cao, loại quả này đang được ưa chuộng trên thị trường. Ngoài bán quả khô, một số địa chỉ còn bán cả cây giống.
Vanilla (hay vani) là một trong 4 loại cây gia vị đắt đỏ bậc nhất thế giới được trồng thành công ở Việt Nam. Đây là loại hương liệu được sử dụng phổ biến trên thế giới, chúng được bán với giá lên đến 20 triệu đồng/kg.
Vanilla là một trong những gia vị đắt đỏ bậc nhất thế giới
Quả vanilla khi chín có màu xanh, còn sau chế biến sẽ chuyển sang màu nâu đen đặc trưng. Vanilla tươi sau khi thu hoạch chưa thể sử dụng ngay, mà phải trải qua một quy trình chế biến công phu gồm chần nước nóng, ủ nóng, phơi nắng, sấy trong bóng râm, rồi ủ hương trong nhiều tuần đến vài tháng. Chính quy trình này quyết định mùi thơm nồng, ngọt và sâu của vanilla khô, yếu tố làm nên giá trị cao của loại gia vị này.
Vanilla nguyên trái có thể được rạch dọc để lấy phần hạt nhỏ li ti bên trong, thường được cho vào kem, bánh ngọt, pudding, sốt hay các món tráng miệng cao cấp. Nhờ mùi thơm đặc trưng, sâu và bền, vanilla được xem là một trong những loại gia vị đắt giá nhất thế giới và có mặt trong vô số sản phẩm từ ẩm thực đến mỹ phẩm.
Cây vanilla được trồng thành công ở Việt Nam
Anh Trung (ở TP.HCM) - người đầu tiên trồng thành công cây vanilla tại Việt Nam cho biết đây là loài cây đặc biệt ưa khí hậu nhiệt đới ẩm, cần nắng nhưng không chịu được nóng gắt. Vanilla thuộc nhóm cây dây leo sống bám, thường phát triển tự nhiên trên thân các cây gỗ trong rừng mưa nhiệt đới, vì vậy việc tạo môi trường có bóng mát, thoáng khí là yếu tố bắt buộc.
Điều kiện khí hậu ở TP.HCM với độ ẩm cao, nhiệt độ ổn định và có mùa khô - mùa mưa rõ rệt là vùng vô cùng lý tưởng để cây sinh trưởng.
Để trồng được loại cây khó tính này phải đầu tư xây dựng hệ thống nhà lưới bài bản, vừa tránh nắng trực tiếp vừa đảm bảo thông thoáng. Bên cạnh đó còn phải thiết kế hàng trăm trụ xơ dừa, mô phỏng thân cây gỗ trong rừng – nơi cây vanilla bám vào để leo lên. Đây là công đoạn đòi hỏi sự chỉn chu vì giá thể phải giữ được ẩm nhưng vẫn thoát nước, nếu quá khô cây sẽ chậm phát triển, còn quá ẩm lại dễ thối rễ. Mùa nắng, trang trại phải tưới nước đều đặn 2 ngày/lần, kết hợp sử dụng phân bón hữu cơ để đảm bảo hương vị trái vanilla đạt chất lượng cao.
Sau khoảng 2 năm trồng cây bắt đầu cho ra hoa. Nếu chăm tốt, cây có thể cho thu hoạch liên tục từ 8–10 năm.d
Vanilla là cây có chu kỳ sinh trưởng dài. Sau khi trồng khoảng 2 năm, cây mới bắt đầu cho hoa. Hoa vanilla chỉ nở trong khoảng 1,5 – 2 tháng, thường vào mùa khô khi độ ẩm giảm và nhiệt độ ngày, đêm chênh lệch lớn. Ở miền Nam, thời điểm ra hoa rơi vào khoảng tháng 11 đến tháng 1 hằng năm. Tuy nhiên, hoa vanilla có một đặc điểm rất khó chiều: mỗi bông chỉ nở trong vòng 24 giờ và không có khả năng tự thụ phấn, buộc người trồng phải can thiệp thủ công.
Mỗi chùm hoa có tầm 15 bông, nhưng mỗi ngày chỉ được thụ phấn một bông để đảm bảo chất lượng trái. Công việc này đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn, vì chỉ cần thao tác sai lệch là bông hoa coi như hỏng. Từ lúc thụ phấn đến khi thu hoạch, người trồng phải chờ thêm 8-9 tháng để quả chín hoàn toàn.
Sau khi thu hoạch, quả vanilla tươi có giá bán từ 1 - 2 triệu đồng/kg, còn vanilla khô có giá từ 10 - 20 triệu đồng/kg tùy chất lượng chế biến. Cây giống bán ra thị trường hiện dao động 120.000 – 200.000 đồng/cây, và có thể nhân giống bằng nhiều phương pháp: giâm hom, gieo hạt hoặc nuôi cấy mô.
Vanilla là hương liệu tạo nên nhiều món ăn vì có mùi thơm đặc trưng
Về đất trồng, cây vanilla không quá khắt khe vì chủ yếu được trồng bằng giá thể, có thể đặt ở nhà lưới, dưới tán cây hoặc khu vực che mát 50–70%. Tuy nhiên, điều kiện quan trọng nhất để thành công không phải đất, không phải giống, mà chính là sự bền bỉ của người trồng. Nếu chăm tốt, cây có thể cho thu hoạch liên tục từ 8–10 năm.
