Sở hữu vị chua đặc trưng kén người ăn, từng chỉ là loài cây mọc đầy trong những khu vườn vùng Tây Nam Bộ, ít được chú ý nhưng giờ loại quả này đã trở thành đặc sản nổi tiếng của Cần Thơ. Nó còn được thực khách trong nước lẫn du khách quốc tế yêu thích, tìm mua.
Người dân Cần Thơ vẫn thường truyền tai câu nói: “Dâu Hạ Châu ăn một trái là muốn bóc thêm cả chùm”, tuy sở hữu vị chua đặc trưng nhưng chỉ thử một lần, thực khách sẽ bị chinh phục vì loại trái cây đặc trưng của vùng sông nước này.
Dâu Hạ Châu - một đặc sản của miền sông nước Tây Đô, hiện được bán với giá phổ biến 20.000–30.000 đồng/kg tùy kích cỡ, và cứ đến mùa là thương lái gom sạch. Ít ai biết, trước đây loại trái cây từng “kén người ăn” giờ trở thành món hút khách du lịch trong và ngoài nước.
Dù không phổ biến bằng dâu da xanh, dâu xiêm, dâu bòn bon nhưng dâu Hạ Châu vẫn có sức hút riêng nhờ hương vị chua thanh, ăn vào giải nhiệt, cảm thấy tươi mát.
Theo người dân địa phương, giống dâu Hạ Châu ban đầu, cây mọc xen trong vườn, không ai chú ý. Mãi đến khi một số hộ thấy tiềm năng của loại trái này và đem đi nhân giống, lai tạo. Khi thu hoạch trái dâu sở hữu vỏ ngoài chín vàng, vị ngọt thanh, mọng nước và tươi lâu hơn các giống dâu thường, họ mới giữ lại tiếp tục mở rộng đất canh tác. Cái tên “Hạ Châu” được đặt theo vùng đất nơi cây xuất hiện đầu tiên, rồi dần trở thành thương hiệu trái cây đặc sản của Cần Thơ.
Dâu Hạ Châu được nhận diện dễ dàng nhờ vỏ quả vàng nhạt khi chín, bề mặt căng trong và hơi ánh lên lớp phấn mỏng. Khi bóc ra, múi dâu có màu trắng trong, vị ngọt thanh xen chút chua nhẹ. Nếu để lạnh hoặc ăn chín đúng độ, trái dâu mang lại cảm giác thanh mát đặc biệt, khiến du khách rất thích thú khi thưởng thức giữa thời tiết mùa hè ở miền Tây.
Đặc trưng lớn nhất giúp dâu Hạ Châu được đánh giá cao là độ giòn - mọng - thanh, ba yếu tố hiếm có cùng xuất hiện trong một loại trái nhỏ. Khi trái còn độ chín vừa, thịt dâu giòn sật, vị chua nhẹ. Khi chín hơn vài ngày, vỏ chuyển vàng đậm, vị ngọt tăng và phần cùi mềm, mọng nước. Chính sự thay đổi vị theo độ chín này khiến loại trái cây từng bị xem là “kén người ăn” giờ trở thành món được nhiều người săn lùng.
Dâu Hạ Châu có thể cho trái 3 vụ/năm, vụ chính vào tháng 5 âm lịch, vụ thứ 2 vào tháng 7-8 âm lịch, vụ muộn vào tháng 1 âm lịch.
So với các giống dâu rừng hay dâu xiêm, dâu Hạ Châu vượt trội ở độ ngọt thanh và mùi thơm nhẹ đặc trưng. Nhờ nằm giữa vùng phù sa trù phú, được tưới mát bởi hệ thống kênh rạch chằng chịt của vùng đồng bằng sông Cửu Long, trái dâu hấp thụ khoáng chất tự nhiên, tạo nên vị chua nhưng vị ngọt đọng lại trong khoang miệng rất riêng.
Tại Cần Thơ, hàng trăm hộ dân xem dâu Hạ Châu là giống cây chủ lực “hái ra tiền”, có thể mang lại thu nhập ổn định. Anh Tâm - người trồng dâu hơn 15 năm, chia sẻ dâu Hạ Châu ngày càng có chỗ đứng trên thị trường và tạo dấu ấn riêng: “Dâu Hạ Châu từ xưa trái nhỏ, ít ai để ý. Nhưng giờ thương lái đặt trước cả tháng, thu hoạch đến đâu là hết tới đó. Những năm được mùa, một cây trưởng thành có thể cho hơn 300kg”.
Theo anh, trái đẹp, tròn, sáng và đồng đều kích cỡ thường được các vựa trái cây lớn thu mua để xuất đi các tỉnh hoặc đưa vào siêu thị. Trái nhỏ hoặc chín rộ thì được bán ở chợ truyền thống, giá dễ tiếp cận nên rất hút khách.
Ngày nay, dâu Hạ Châu không chỉ xuất hiện ở các chợ, sạp trái cây hay những chuyến ghe xuồng tấp nập mua bán mà còn trở thành trải nghiệm không thể thiếu của du khách khi đặt chân đến Cần Thơ.
Tại quê hương của dâu Hạ Châu, nhiều nhà vườn mở cửa đón khách tham quan, cho du khách tự tay hái dâu ngay trên những tán cây rợp mát. Cảm giác bước giữa vườn trái, đưa tay ngắt một chùm dâu vàng ươm rồi từ tốn bóc từng múi để thưởng thức vị chua nhẹ ngọt thanh là trải nghiệm khiến ai từng thử đều nhớ mãi.
Dâu Hạ Châu có thể thưởng thức theo nhiều cách nhưng phổ biến nhất vẫn là ăn tươi để giữ trọn vị giòn, thanh và phần cùi trắng mọng nước. Người dân miệt vườn thường bóc vỏ rồi chấm muối tôm, vị chua nhẹ hòa cùng vị mặn cay tạo nên hương vị rất đã miệng.
Đến Cần Thơ, món gà um dâu Hạ Châu là đặc sản nhất định phải thử. Vị chua thanh của dâu thấm vào thịt gà mềm ngọt tạo nên hương vị hài hòa, lạ miệng mà khó nơi nào có được, khiến du khách ăn một lần là nhớ mãi.
Ở một số nơi, dâu Hạ Châu còn được dùng làm dâu dầm, ngâm đường pha nước giải khát. Không chỉ ngon miệng, loại trái này còn giàu vitamin C, chất chống oxy hóa và chất xơ tự nhiên, giúp làm mát cơ thể, hỗ trợ tiêu hóa và tăng đề kháng, đặc biệt phù hợp trong những ngày thời tiết oi bức. Chính sự kết hợp giữa hương vị đặc trưng và giá trị dinh dưỡng đã khiến dâu Hạ Châu trở thành thức quả được yêu thích rộng rãi.
Từ loại trái nhỏ bé, kén người thưởng thức nhưng dâu Hạ Châu đã vươn mình trở thành đặc sản trứ danh của Cần Thơ. Nhờ hương vị tự nhiên, sản lượng ổn định và mức giá dễ tiếp cận với nhiều người, loại trái này ngày càng khẳng định vị thế trên thị trường, góp phần đưa hình ảnh miệt vườn Tây Nam Bộ đến gần hơn với thực khách trong và ngoài nước, tạo nên đa dạng trong văn hóa ẩm thực của người dân miền sông nước.
