Vốn là món ăn "cứu đói" ở các miền quê thời còn nghèo khó, củ chuối nay đã thành đặc sản lạ miệng ở thành phố, nhiều người tò mò tìm ăn thử.
Củ chuối là một bộ phận quan trọng của cây chuối, còn được gọi là thân ngầm, bởi nó nằm hoàn toàn trong lòng đất. Phần thân chuối mà nhiều người vẫn quen gọi thực chất chỉ là thân giả, được tạo thành từ các bẹ lá xếp chồng lên nhau, còn mọi hoạt động sinh trưởng của cây đều bắt nguồn từ củ chuối.
Về hình thái, củ chuối có dạng khối trụ ngắn, vỏ ngoài sần sùi, màu nâu sẫm hoặc nâu xám, bên trong là phần ruột màu trắng ngà. Đây chính là bộ phận dự trữ dinh dưỡng của cây chuối, từ đó rễ mọc ra bên dưới và các bẹ lá, chồi non phát triển lên phía trên. Nhờ có củ chuối, cây chuối có thể sinh trưởng mạnh, đẻ nhánh liên tục và cho buồng quả đều đặn.
Khi còn non, củ chuối có kết cấu giòn, thớ mịn, ít xơ, tuy nhiên vị chát khá rõ do chứa nhiều nhựa. Chính đặc điểm này khiến củ chuối từ lâu ít được dùng làm thực phẩm mà chủ yếu được băm nhỏ làm thức ăn cho gia súc. Chỉ trong những thời kỳ khó khăn, đói kém, người dân mới đào củ chuối non để chế biến thành món ăn "cứu đói".
Theo đó, củ chuối tuy từng bị xem là thứ bỏ đi nhưng nếu sơ chế đúng cách, đặc biệt là củ chuối hột non, lại có thể chế biến thành nhiều món ăn dân dã mà ngon, mát và rất lạ miệng. Phổ biến nhất là nham củ chuối hay gỏi củ chuối; nấu canh với cá, ốc, lươn hay cua đồng; muối chua ăn kèm cơm, thịt luộc, cá kho...
Để làm món nham củ chuối, người ta đem củ chuối đi thái sợi, thả ngay vào nước muối pha chanh để nhả mủ, tránh thâm đen, sau đó chần sơ nước sôi, bóp ráo rồi trộn cùng gia vị. Một đĩa nham đúng điệu không cầu kỳ nhưng phải đủ vị: thanh mát của củ chuối, bùi thơm của lạc rang, hương tinh dầu dịu nhẹ của lá chanh, thêm chút chua của khế, cay nồng của ớt, vị mặn ngọt vừa phải của nước mắm.
Người dân miền Trung cho biết chỉ củ chuối hột mới cho món nham ngon đúng vị, bởi các giống chuối khác củ thường đắng và chát. Nham muốn bùi, thơm thì không thể thiếu lạc rang giã nhỏ và lá chanh, người trộn cũng phải khéo léo trong gia giảm để giữ được độ giòn, không bị nát hay đắng.
Ngày nay, nham củ chuối đã trở thành đặc sản trong các nhà hàng, quán ăn, được người thành phố tìm để thưởng thức bởi vị thanh mát, lạ miệng. Một chủ quán ăn vặt trên đường Hồng Bàng (Nghệ An) cho biết nham củ chuối là món “đinh” của quán. Mỗi đĩa giá khoảng 90.000 đồng/kg, ngày cao điểm bán vài chục đĩa vẫn không đủ phục vụ khách.
"Củ chuối hột không phải lúc nào cũng có, tôi phải đặt hàng từ nhiều vùng quê ở Nghệ An, Hà Tĩnh. Món này muốn ngon phải đủ nguyên liệu, nhất là lá chanh và lạc rang, nếu thiếu 2 nguyên liệu này sẽ không dậy mùi", chị chia sẻ.
Không chỉ nham củ chuối, trên mạng xã hội thời gian gần đây có nhiều người khoe các món từ củ chuối như củ chuối nấu xương, củ chuối nấu ốc bươu... Đây là những món ăn dân dã từng gắn với một thời nghèo khó ở các miền quê nhưng nay "lên đời" thành đặc sản lạ, nhiều người tò mò tìm để thưởng thức.
