Nằm gần các tuyến đường huyết mạch Quốc lộ 13 và Quốc lộ 14, chợ Chơn Thành sở hữu lợi thế vượt trội trong việc vận chuyển hàng hóa từ vùng nông nghiệp, lâm nghiệp của tỉnh đến các khu vực tiêu thụ lớn.
Sáng sớm, khi những tia nắng đầu tiên vừa len lỏi qua kẽ lá, chợ Chơn Thành đã bừng tỉnh trong tiếng rao hàng rộn rã. Nằm tại trung tâm thị xã Chơn Thành, tỉnh Bình Phước, khu chợ không chỉ là nơi trao đổi hàng hóa mà còn là không gian văn hóa đặc sắc, phản ánh đời sống kinh tế-xã hội của cư dân vùng "thủ phủ điều" cả nước.
Điểm giao thương chiến lược của miền Đông Nam Bộ
Tọa lạc tại vị trí đắc địa, cách thành phố Đồng Xoài khoảng 35km về phía Tây Nam và cách Thành phố Hồ Chí Minh chỉ 80km, chợ Chơn Thành đã trở thành cầu nối quan trọng giữa Bình Phước với các tỉnh lân cận như Bình Dương, Tây Ninh và Đồng Nai. Nằm gần các tuyến đường huyết mạch Quốc lộ 13 và Quốc lộ 14, chợ sở hữu lợi thế vượt trội trong việc vận chuyển hàng hóa từ vùng nông nghiệp, lâm nghiệp của tỉnh đến các khu vực tiêu thụ lớn.
Mỗi ngày, chợ đón hàng nghìn lượt khách, con số này có thể tăng đáng kể vào các dịp lễ, Tết. Đặc biệt, buổi sáng là thời điểm nhộn nhịp nhất khi thương lái từ các tỉnh đổ về thu mua nông sản.
Trên diện tích rộng lớn, chợ Chơn Thành được quy hoạch thành các khu vực chuyên biệt: thực phẩm tươi sống phía trong, vòng ngoài là hàng tiêu dùng, đồ thủ công mỹ nghệ, và khu ẩm thực. Những dãy gian hàng kiên cố, sắp xếp ngăn nắp tạo điều kiện thuận lợi cho cả người mua và người bán.
Dấu ấn lịch sử gắn liền với vùng đất biên cương
Lịch sử chợ Chơn Thành gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của vùng đất này. Từ thế kỷ XIX, khu vực này thuộc địa bàn tỉnh Biên Hòa dưới thời nhà Nguyễn, sau đó là một phần của tỉnh Thủ Dầu Một trong thời Pháp thuộc. Năm 1956, dưới thời chính quyền Ngô Đình Diệm, tỉnh Bình Long được thành lập, và đến năm 1964, quận Chơn Thành chính thức ra đời.
Trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ, Chơn Thành là căn cứ quân sự quan trọng, nơi diễn ra nhiều trận đánh ác liệt. Trước đây, chợ chỉ là những gian hàng tạm bợ, thường xuyên phải di dời vì chiến sự. Sau năm 1975, cùng với sự phát triển của tỉnh, chợ dần được mở rộng và khang trang như ngày nay.
Quá trình đô thị hóa và gia tăng dân số đã thúc đẩy việc nâng cấp cơ sở hạ tầng chợ. Từ những gian hàng đơn sơ ban đầu, chợ Chơn Thành ngày nay đã trở thành một trung tâm thương mại sầm uất, đáp ứng nhu cầu mua sắm ngày càng tăng của người dân địa phương và du khách.
"Đặc sản" của vùng đất màu mỡ
Bước vào chợ Chơn Thành, du khách sẽ choáng ngợp trước sự đa dạng của hàng hóa, đặc biệt là các sản phẩm nông nghiệp đặc trưng của vùng đất bazan màu mỡ Bình Phước.
Nổi bật nhất phải kể đến hạt điều - sản phẩm đưa Bình Phước trở thành "thủ phủ điều" của cả nước. Tại chợ, du khách có thể tìm thấy đủ loại sản phẩm từ điều: hạt điều thô chưa qua chế biến, điều rang muối thơm giòn, và các sản phẩm chế biến từ điều như kẹo điều, bánh điều.
Điều Bình Phước nổi tiếng nhờ hạt to, cùi dày, vị béo ngọt. Đây là mặt hàng được nhiều du khách tìm mua để làm quà biếu, đặc biệt là khách từ các thành phố lớn.
Ngoài điều, chợ còn là nơi tập trung các loại nông sản đặc trưng khác như cà phê robusta từ các huyện lân cận Bù Đăng, Đồng Phú; những trái cây nhiệt đới như măng cụt, sầu riêng, và chôm chôm được bày bán tươi ngon theo mùa.
Đặc biệt, khu vực lâm sản thu hút nhiều du khách bởi những sản phẩm độc đáo như mật ong rừng nguyên chất, nấm mối tự nhiên - loại nấm chỉ mọc trong mùa mưa tại các vùng rừng Bình Phước, và các sản phẩm từ gỗ cao su - nguồn tài nguyên dồi dào của địa phương.
Ẩm thực đậm đà bản sắc văn hóa Đông Nam Bộ
Khu ẩm thực tại chợ Chơn Thành là điểm dừng chân không thể bỏ qua đối với du khách. Tại đây, văn hóa ẩm thực độc đáo của người dân miền Đông Nam Bộ được thể hiện qua những món ăn dân dã nhưng đầy hấp dẫn.
"Ve sầu sữa chiên" - món ăn độc đáo làm từ ve sầu non, chiên giòn với gia vị đặc trưng - khiến nhiều du khách tò mò và muốn thử. Ve sầu được thu bắt vào mùa nhất định trong năm, sau đó sơ chế và ướp với các loại gia vị trước khi chiên giòn. Món này thường được thưởng thức cùng rau sống và nước chấm chua ngọt, được cho là rất bổ dưỡng.
Một đặc sản khác là "heo thả rông" - thịt heo được nuôi thả tự nhiên, thịt săn chắc, thơm ngon. Từ loại thịt chất lượng này, người dân chế biến thành các món như heo quay, heo nướng muối ớt.
"Bánh canh bột gạo" với sợi bánh canh dai mềm, nước dùng được hầm từ xương heo, ăn kèm thịt heo xé và hành phi cũng là món ăn được nhiều người yêu thích. Ngoài ra, các quán ăn trong chợ còn phục vụ những món dân dã quen thuộc nhưng không kém phần hấp dẫn như bún riêu, hủ tiếu Nam Vang, và chè đậu đen.
Kinh nghiệm mua sắm cho du khách
Để có trải nghiệm mua sắm trọn vẹn tại chợ Chơn Thành, du khách nên lưu ý một số điểm sau:
- Thời gian lý tưởng: Nên đến chợ vào sáng sớm (5:00–7:00) để mua được nông sản tươi ngon nhất. Các mặt hàng thủ công và đặc sản thường được bán cả ngày, nhưng buổi chiều có nhiều ưu đãi hơn do người bán muốn thanh lý hàng.
- Mẹo đàm phán giá: Đối với hàng nông sản, giá cả thường niêm yết, nhưng nếu mua số lượng lớn (từ 5 kg trở lên), du khách có thể đề nghị giảm 10–15%. Với đồ thủ công, nên so sánh giá ở 2–3 gian hàng trước khi quyết định.
- Lưu ý an toàn: Tránh mang theo nhiều tiền mặt hoặc trang sức giá trị khi đi chợ. Kiểm tra kỹ chất lượng hàng hóa, đặc biệt là các sản phẩm khô như măng, nấm.
Du khách nên tìm hiểu trước về các đặc sản địa phương để không bỡ ngỡ khi mua sắm. Đặc biệt, nên mang theo túi vải để đựng hàng hóa, vừa bảo vệ môi trường vừa thuận tiện khi di chuyển trong chợ.
Thách thức và định hướng phát triển bền vững
Mặc dù có tiềm năng lớn, chợ Chơn Thành vẫn đối mặt với nhiều thách thức trong quá trình phát triển. Cơ sở hạ tầng chưa đồng bộ là vấn đề nổi cộm: khu vực để xe còn chật hẹp, hệ thống thoát nước chưa đáp ứng được nhu cầu vào mùa mưa. Bên cạnh đó, vấn đề ô nhiễm môi trường từ rác thải của các gian hàng ăn uống chưa được xử lý triệt để cũng gây ảnh hưởng không nhỏ đến trải nghiệm của du khách.
Để phát triển chợ Chơn Thành thành điểm du lịch hấp dẫn, cần có chiến lược toàn diện từ nâng cấp cơ sở vật chất đến bảo tồn các giá trị văn hóa bản địa.
Trước thực trạng này, chính quyền địa phương đã đề xuất nhiều giải pháp thiết thực. Việc nâng cấp hạ tầng được đặt lên hàng đầu, bao gồm xây dựng bãi đỗ xe rộng rãi, lắp đặt hệ thống chiếu sáng và biển chỉ dẫn bằng tiếng Anh nhằm phục vụ tốt hơn cho du khách, đặc biệt là khách quốc tế.
Song song với đó, việc tổ chức các sự kiện văn hóa như khôi phục Lễ hội Văn hóa các dân tộc Bình Phước ngay tại khuôn viên chợ cũng đang được triển khai. Đây không chỉ là dịp để quảng bá hình ảnh chợ Chơn Thành mà còn góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của địa phương.
Đặc biệt, công tác đào tạo kỹ năng du lịch cho các tiểu thương cũng được chú trọng. Các khóa học ngắn hạn về cách giao tiếp với du khách nước ngoài và kỹ năng quảng bá sản phẩm địa phương đang được triển khai nhằm nâng cao chất lượng phục vụ và tạo ấn tượng tốt đẹp với du khách.
