Giá rẻ, dễ mua, chỉ từ vài chục nghìn đồng mỗi kg, cá trắm có thể chế biến thành đủ món ngon, vừa dễ ăn vừa tốt cho sức khỏe.
Cá trắm là một trong những loài cá nước ngọt phổ biến và quen thuộc nhất ở các miền quê Việt Nam. Từ ao làng, đầm hồ đến sông ngòi, hình ảnh con cá trắm từ lâu đã gắn liền với bữa cơm gia đình. Nhờ dễ nuôi, lớn nhanh và thịt ngon, cá trắm không chỉ là nguồn thực phẩm quan trọng mà còn mang lại giá trị kinh tế ổn định cho người dân nông thôn.
Loài cá này ưa nước sạch, giàu oxy, dòng chảy nhẹ và có nhiều thực vật thủy sinh. Trong nuôi trồng, cá trắm thường được thả trong ao hoặc lồng bè, dễ thích nghi với điều kiện khí hậu nhiệt đới.
Cá trắm có hai loại là cá trắm đen và cá trắm trắng (trắm cỏ). Chúng có tên khoa học Mylopharyngodo piceus richardson (trắm đen), Ctenopharyngodo idellus Cuvier et Valenciennes (trắm cỏ). Cá trắm có thân dài, mình tròn, vảy lớn và bóng. Tùy từng loại như trắm cỏ, trắm đen, màu sắc có thể dao động từ xám xanh đến đen sẫm.
Cá trắm trưởng thành có thể đạt trọng lượng lớn, nhiều con nặng từ vài kg đến hàng chục kg. Thức ăn chủ yếu của cá trắm là cỏ, rong, lá cây hoặc các loài sinh vật nhỏ, vì vậy thịt cá thường chắc và ít mỡ.
Thịt cá trắm trắng, thớ thịt to, săn chắc, vị ngọt tự nhiên và ít tanh nếu được chế biến đúng cách. Cá trắm có thể chế biến thành nhiều món ngon quen thuộc như cá trắm kho riềng, trắm nướng, trắm hấp, canh chua cá trắm hay chả cá, cháo cá. Đặc biệt, cá trắm đen được đánh giá cao nhờ thịt dai, đậm vị, thường xuất hiện trong các bữa tiệc hoặc mâm cỗ lớn.
Cá trắm có mức giá khá bình dân, phù hợp với nhiều đối tượng người tiêu dùng. Thông thường, cá trắm cỏ có giá dao động từ 40.000 - 60.000 đồng/kg, trong khi cá trắm đen có giá cao hơn, từ 70.000 – 100.000 đồng/kg, tùy kích cỡ và nguồn nuôi. Nhờ nguồn cung dồi dào và khả năng nuôi quanh năm, cá trắm luôn là lựa chọn phổ biến trong bữa ăn hàng ngày của người Việt.
Thịt cá trắm có giá trị dinh dưỡng cao. Trong 100g cá trắm đen chứa khoảng 19,5g protein cùng nhiều axit amin thiết yếu, 5,2g chất béo, giàu khoáng chất như canxi, photpho, sắt và các vitamin, đồng thời có các hợp chất giúp chống lão hóa.
Trong khi đó, 100g thịt cá trắm trắng cung cấp khoảng 17,99g đạm, 4,3g chất béo, các khoáng chất quan trọng như canxi, photpho, sắt và vitamin nhóm B (B1, B2, PP).
Theo Đông y, cá trắm còn được gọi là thanh ngư, là loài cá nước ngọt sống ở ao hồ. Cá trắm được đánh giá là thực phẩm bổ dưỡng, phù hợp với người tỳ vị yếu, cơ thể suy nhược, người bị phù nề, viêm gan, các vấn đề về thận hoặc chứng tê thấp.
Cá là thức ăn dễ tiêu hóa, mỡ cá là một loại axít béo không no có tác dụng chống não hóa với người lớn tuổi và phát triển trí não với trẻ em. Cá là thức ăn bổ dưỡng, vì vậy nhiều phụ nữ khi mang thai thường ăn cháo cá để cung cấp các chất dinh dưỡng thiếu yếu cho thai nhi phát triển.
Các bài thuốc chữa bệnh từ cá trắm theo Lương y Vũ Quốc Trung
Tăng sức đề kháng, hỗ trợ miễn dịch, phòng cảm cúm: Dùng 1kg cá trắm đen làm sạch, khứa nhẹ hai bên thân, hấp gần chín rồi thêm gừng tươi, hành, chút rượu và mì chính, hấp tiếp cho chín hẳn. Món ăn dùng khi còn nóng, ăn cùng cơm giúp làm ấm cơ thể.
Thanh nhiệt, giải độc: Cá trắm nặng khoảng 1kg làm sạch, ướp gia vị vừa ăn rồi rán vàng. Nấu cá cùng 500g giá đỗ và 10g mầm tỏi cắt đoạn thành món canh thanh mát.
Cảm gió, cảm lạnh, đau đầu: Cá trắm trắng làm sạch, nấu chín rồi cho hành và rau mùi tươi vào, đun sôi lại. Ăn nóng để giúp cơ thể toát mồ hôi, giải cảm.
Đau đầu, nghẹt mũi, nhức mỏi toàn thân: Dùng 150g thịt cá trắm trắng, 25g gừng tươi, 100g rượu gạo và nửa bát nước. Đun sôi rồi cho cá, gừng, rượu vào hầm khoảng 30 phút, nêm muối vừa ăn. Ăn nóng, đắp chăn cho ra mồ hôi.
Suy nhược cơ thể, mệt mỏi, chóng mặt: Cá trắm đen khoảng 500g nấu cùng lượng gạo vừa đủ thành cháo, ăn nóng giúp bồi bổ sức lực.
Đau bụng do lạnh, chán ăn: Dùng 250g cá trắm trắng, 6g sa nhân và 6g gừng tươi, ninh kỹ. Ăn phần cá, uống nước canh, bỏ bã.
Khí huyết hư, suy nhược sau ốm: Cá trắm 250g nấu cùng 25g hoàng kỳ và 12g đương quy thành canh. Ăn cá, uống nước, không dùng bã thuốc.
Cảm nắng, viêm phế quản do nóng, khô họng, ho nhiều đờm vàng: Dùng 120g cá trắm trắng thái miếng, ướp gừng và muối; 500g mướp cắt miếng xào chín, sau đó cho cá vào đảo vừa chín tới. Món ăn giúp thanh nhiệt, dễ ăn trong ngày nóng.
